Ze względu na coraz większą świadomość o wpływie spożywanych pokarmów na zdrowie ludzkiego organizmu w ciągu ostatnich lat spada spożycie tłuszczów zwierzęcych na korzyść pochodzenia roślinnego.

Są one bardziej wartościowe ze względu na to, iż dostarczają wartościowych nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, a także nie zawierają cholesterolu. Ten aspekt szczególnie pod uwagę powinny wziąć osoby, które zmagają się zaburzeniami gospodarki lipidowej, ze względu na to, że oleje te mogą działać regulująco na zaburzony profil lipidowy.

Substancjami, które występują w olejach roślinnych i na które warto zwrócić uwagę to jednonienasycone kwasy tłuszczowe (MUFA), które wspomagają zmniejszenie stężenia cholesterolu w osoczu i w wątrobie, oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA), których organizm sam nie potrafi syntetyzować, więc muszą być dostarczone z zewnątrz wraz z pożywieniem.

Jednym z olejów, który jest wart uwagi to olej z nasion czarnuszki, zawierający wiele korzystnych substancji dla naszego zdrowia:

– 59% zawartych w nim kwasów tłuszczowych to PUFA, w tym około 3% rzadko występujący kwas eikozadienowy

– 24% MUFA

-tokoferole

-związki sterolowe

-żelazo, wapń, cynk, miedź, fosfor.

Czarnuszka była znana i doceniana już w starożytności, w Biblii występowała jako „leczniczy czarny kminek”. W ówczesnej medycynie jej nasiona były wykorzystywane między innymi w leczeniu nieżytu żołądka i jelit. W obecnych czasach jest wykorzystywana w przemyśle spożywczym do przetworów, do aromatyzowania wina, w cukiernictwie do olejków eterycznych, zmielone nasiona są dobrym zamiennikiem pieprzu dla osób z problemami gastrycznymi, ponieważ nie podrażniają błony śluzowej żołąda. Jako roślina lecznicza jest znana z wielokierunkowego działania, w medycynie tradycyjnej ma status panaceum na wszystkie choroby. Wiele właściwości leczniczych czarnuszki zostało zbadanych i potwierdzonych licznymi badaniami naukowymi. Surowcem leczniczym są nasiona oraz olej z nasion czarnuszki.

Olej wykazuje działanie przeciwcukrzycowe, przeciwnowotworowe, przeciwutleniające, przeciwzapalne- także wykorzystywane w reumatyzmie, antybiotyczne, przeciwwrzodowe, ochraniające wątrobę i nerki, rozkurczowe, wspomaga obniżyć ciśnienie krwi. Duża zawartość przeciwutleniaczy powoduje, że posiada także właściwości radioochronne.

Dzięki zawartości olejku eterycznego, a w szczególności tymochinonu, olej z czarnuszki również posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe i przeciwpasożytnicze.

Składniki olejku eterycznego hamują rozwój bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, a także wspomagają działanie antybiotyków: streptomycyny, która jest jednym z leków stosowanych w leczeniu gruźlicy i gentamycyny wykorzystywanej między innymi w leczeniu posocznicy czy zapaleniu wsierdzia.

Istnieją doniesienia na temat szerokiego spektrum działania przeciwbakteryjnego czarnuszki przeciwko: Escherichia coli, Staphylococcus albus, Vibrio cholera, Salmonella typhi.

Badanie, w którym leczono wirusa CMV (powodującego rozwój cytomegalii) przez podawanie dootrzewnowo olejku z nasion czarnuszki dowiodło, iż posiada on jednoznaczny wpływ na aktywność przeciwwirusową: po trzech dniach od zakażenia miano wirusa spało, a w dziesiątym dniu wirus był niewykrywalny.

Nasiona czarnuszki wykazują działanie przeciwpasożytnicze porównywalne do piperazyny, stosowanej między innymi w leczeniu owsików.

Olej ten jest także bezpieczną alternatywą w przypadku leczenia chorób alergicznych, co udowodniono w badaniach klinicznych. Do tej pory nie poznano innego surowca zielarskiego, który posiada tak silną skuteczność w leczeniu astmy, kataru siennego, a także innych rodzajów alergii.

Olej z czarnuszki dzięki dużej zawartości związków przeciwutleniających jest stabilny w czasie przechowywania i odporny na utlenianie, co powoduje że jego cenne właściwości pozostają zachowane przez dłuższy czas.

Bibliografia

M.L., Mathur , J. Gaur , R. Sharma i wsp., Antidiabetic properties of a spice plant Nigella sativa. J Endocrin Metab 2011; 1(1):1-8

D. Mańkowska , D. Byłka, Nigella sativa L. – związki czynne, aktywność biologiczna. Herba Pol 2009; 55(1):109-25

M. Borusiewicz , Z. Janeczko, Nigella sativa L. – roślinny surowiec o właściwościach plejotropowych. Post Fitoter 2015; 16(4):223-36

U. Kalus , A. Pruss, J. Bystron i wsp., Effect of Nigella sati-va(black seed) on subjective feeling in patients with allergic diseases. Phytother Res 2003; 17(10):1209-14

A.Adamska, R. J. Ochocka, Nigella sativa źródłem związków bioaktywnych, Post Fitoter 2016; 17(2): 97-105

T. Wolski, A. Najda, K. Wolska-Gawron, Zawartość lipidów i olejku eterycznego oraz właściwości biologiczne nasion czarnuszki siewnej (Nigellasativa L.), Post Fitoter 2017; 18(3): 235-21