Świadomość konsumentów z roku na rok rośnie coraz bardziej, częściej zwraca się uwagę na jakość produktów i ich dobroczynny wpływ na nasz organizm.

Żywność pochodzenia roślinnego jest bogatym źródłem substancji o działaniu przeciwutleniającym, które z kolei wspomagają zmniejszanie aktywności wolnych rodników. W porównaniu do innych grup żywności, produkty roślinne dostarczają znacznie więcej antyoksydantów. Owoce, warzywa oraz ich przetwory są bogate w niezbędne składniki pokarmowe. To doskonałe źródło witamin, mikroelemntów, polifenoli, błonnika. Pomimo, iż dane te potwierdzone są w wielu badaniach, to w dalszym ciągu spożycie owoców oraz warzyw jest na niewystarczającym poziomie. Ich smakowitość różni się w zależności od pór roku.

Żywność bogata w substancje przeciwutleniające odgrywa bardzo ważną rolę w profilaktyce wielu chorób cywilizacyjnych, jak na przykład cukrzyca, miażdżyca, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, a także działa prewencyjnie na choroby nowotworowe. Wśród produktów roślinnych szczególną aktywnością przeciwutleniającą wyróżniają się między innymi soki. Są niskokaloryczne, dostępne przez cały rok, bogate w witaminy, sole mineralne, należą do grupy żywności o wysokiej wartości biologicznej, na przykład: związki polifenolowe, witamina C, (która korzystnie wpływa m.in. na przyswajanie żelaza, zwiększa odporność organizmu na niektóre choroby wirusowe i bakteryjne), flawonoidy, karotenoidy. Posiadają zróżnicowany skład ilościowy, a także jakościowy związków przeciwutleniających. Największą wykazują ekstrakty wiśni, winogron, malin, truskawek, jeżyn i jagód, które hamują tworzenie się wolnych rodników, a także wspomagają utlenianie się frakcji LDL cholesterolu.

Oprócz soków typowo owocowych, coraz częściej pojawiają się soki fermentowane (np. sok z kapusty kiszonej,sok z kiszonych ogórków, sok z kiszonych buraków, które cechują się właściwościami regulującymi przemianę materii, wzmagają perystaltykę jelit, wzmacniają odporność organizmu, a także wspomagają funkcjonowanie wątroby i nerek.

Na rynku możemy spotkać zarówno soki, nektary jak i napoje owocowe. Czym się różnią od siebie?

Sok jest produktem otrzymanym z jednego lub większej ilości owoców, warzyw. Może być wyciśnięty bezpośrednio z owoców lub otrzymany z zagęszczonego soku owocowego poprzez odtworzenie proporcji wody i aromatu, który został usunięty w procesie zagęszczania. Według decyzji, jaką podjął Parlament Europejski w kwietniu 2012 roku, soki nie mogą być konserwowane chemicznie, a także zabronione jest dodawanie cukrów, słodzików i sztucznych barwników. W przypadku soków wsad owocowy wynosi 100%.

Nektar zawiera od 25%-99% wsadu owocowego. Jest to rozcieńczony sok z wodą z dodatkiem cukru i ewentualnie kwasu cytrynowego. Nie może być konserwowany chemicznie, a także zawierać sztucznych barwników i aromatów.

Napoje zawierają od 20%-99% wsadu owocowego, to napój typu przecierowego z określoną ilością wody, cukru, kwasu cytrynowego, a także innymi dopuszczonymi do obrotu dodatkami. W przypadku napojów dozwolone jest stosowanie barwników, aromatów oraz innych dozwolonych substancji.

W związku z powyższym porównaniem soki owocowe cechują się znacznie lepszym składem w stosunku do napojów owocowych i dlatego to właśnie one mogą być systematycznie włączane w codzienną dietę w celu utrzymania dobrego stanu zdrowia i profilaktyki chorób cywilizacyjnych.

Collins A. R.: Antioxidant intervention as a route to cancer prevention. Eur. J. Cancer, 2005, 41, 1923-1930.

Hussain S. P., Hofseth L. J., Harris C. C.: Radical causes of cancer. Nature Rev. Cancer, 2003, 3, 276-285.

M. Człapka-Matyasik, M. Fejfer, A. Gramza- Michałowska, A. Kostrzewa-Tarnowska, J. Jeszka Właściwości antyrodnikowe wybranych soków owocowych dostępnych na rynku polskim, Probl Hig Epidemiol 2011, 92(4): 991-993

Carlsen MH, et al. The otal antioxidant content of more than 3100 foods, beverages, spices, herbs and supplements used worldwide. Nutrition J 2010, 9: 3

BorowskaJ. Owocei warzywajakoźródłonaturalnych antyoksydantów. Przem Ferment Owoc Warz 2003,47(06), 29-30.

D. Paszko, J. Pawlak, K. Woźniak, Rynek soków i nektarów owocowych w Polsce, praca inżynierska, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, 2012

A. SZAJDEK, J. BOROWSKA Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego., Nauka. Technologia. Jakość, 2004, 4 (41) S, 5 – 28

M. Michalak-Majewska, W. Żukiewicz-Sobczak,

J. Kalbarczyk ,Ocena składu i właściwości soków owocowych

preferowanych przez konsumentów, BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLII, 2009, 3, str. 836 – 841

W. Żukiewicz-Sobczak, M. Michalak-Majewska, J. Kalbarczyk

Pojemność antyoksydacyjna wybranych napojów owocowych, BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLII, 2009, 3, str. 910 – 915

A. Jarczyk, Technologia żywności-podręcznik dla technikum Cz.3, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, wydanie VI (2008)

Jolanta Pierzynowska, Aneta Prędka, Małgorzata Drywień, Kinga Ostrowska

Porównanie zawartości witaminy C w wybranych świeżych i fermentowanych sokach warzywnych, BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XL, 2007, 4, str. 341 – 344

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/12/UE  z dnia 19 kwietnia 2012 r. zmieniająca dyrektywę Rady 2001/112/WE odnoszącą się do soków owocowych i niektórych podobnych produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi