WITAMINY Z GRUPY B DLA PRAWIDŁOWEJ PRACY MÓZGU

Witaminy i składniki mineralne są liczną grupą składników odżywczych, które występują zarówno w organizmie człowieka, jak i w produktach spożywczych w małych lub bardzo małych ilościach. Mają one bardzo duże znaczenie prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu człowieka, a niedobór lub nadmiar któregokolwiek z nich może powodować zaburzenia homeostazy. Wiedza na temat prawidłowego żywienia, a także wdrażanie jej w życie dotyczy mniejszości populacji, nawet w krajach rozwiniętych.

Jedną z grup witamin, które mają bardzo duże znaczenie dla naszego organizmu to witaminy z grupy B.

Zarówno kwas foliowy i inne witaminy B mają bezpośredni wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i funkcji poznawczych.

W tej grupie rozróżniamy witaminę:

– B1 (tiamina),

-B2 (ryboflawina)

– B3 (niacyna)

– B5 (kwas pantotenowy),

-B6 (pirydoksyna)

-B7 (biotyna)

– B9 (kwas foliowy)

-B12 (kobalamina)

Witamina B1 została odkryta w XIX wieku przez lekarza i badacza z Holandii, którzy zauważyli że chorobę beri-beri można wywołać eksperymentalnie. Jej źródłem są drożdże, fasola biała, mąka pszenna pełnoziarnista, soja, nasiona, serce cielęce, polędwica wieprzowa. Tiamina wpływa na utrzymanie prawidłowego metabolizmu energetycznego, wspomaga funkcję układu nerwowego, a także właściwą pracę serca. Reguluje gospodarkę wapniową, odpowiada za regulacje skurczu mięśni oraz za wytwarzanie energii

w komórkach mięśniowych. Dowiedziono, że tiamina wykazuje właściwości antyoksydacyjne.

Witamina B2 przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego. Bierze udział w przemianie węglowodanów, tłuszczu i białka.

Jej głównymi źródłami są mleko oraz przetwory mleczne, mięso, jaja, suche nasiona roślin strączkowych, produkty zbożowe. Jest odpowiedzialna za przemianę aminokwasów i lipidów, odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Wraz z witaminą A uczestniczy także w prawidłowym funkcjonowaniu śluzówki przewodu pokarmowego, błon śluzowych dróg oddechowych. Wpływa na prawidłowy stan czerwonych krwinek, skóry. Odgrywa bardzo ważną rolę w procesie widzenia.

Witamina B3 poprzez ograniczanie produkcji „złego” cholesterolu (LDL) w wątrobie, wspomaga obniżać jego poziom we krwi. Jednocześnie podnosi poziom „dobrego” cholesterolu HDL. Niacyna oddziałuje korzystnie na system nerwowy i stan psychiczny człowieka: koi nerwy, ułatwia sen, zapewnia spokój psychiczny. Dzięki temu jest stosowana w leczeniu zaburzeń psychicznych, a szczególnie schizofrenii. Niacyna zwiększa wrażliwość na insulinę, chroni również komórki produkujące insulinę w trzustce przed różnymi czynnikami, w tym wolnymi rodnikami. Jej źródłem jest mięso z kurczaka, wątroba drobiowa, wołowa, wieprzowa, zarodki i otręby pszenne, biała fasola, kasza gryczana.

Witamina B5 występuje w drożdżach, mięsie czy zielonych warzywach liściastych. Jako składnik koenzymu A, bierze udział w metabolizmie białek, tłuszczu i węglowodanów. Uczestniczy w syntezie hormonów, cholesterolu, neurotransmiterów, fosfolipidów czy przeciwciał. Podnosi odporność błon śluzowych, regeneruje komórki skóry i wspomaga pigmentację włosów. Zmniejsza objawy zmęczenia i znużenia.

Witamina B6 jest koenzymem biorącym udział w przemianach niektórych aminokwasów , niezbędny do prawidłowej syntezy hemu, wspomaga odporność uczestnicząc w tworzeniu przeciwciał. Pirydoksyna jest ważna w wielu procesach, m.in. w metabolizmie aminokwasów, kwasów tłuszczowych, węglowodanów, hormonów i cholesterolu.

Stwierdzono, że witamina B6 obniża poziom estrogenu we krwi. Na tej postawie można wnioskować, że jest to ważna cecha w leczeniu zespołu napięcia przedmiesiączkowego, zwłaszcza stanów rozdrażnienia, depresji, wzdęcia, obrzmienia piersi i trądziku. Pirydoksyna jest potrzebna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, bierze udział w produkcji neuroprzekaźników takich jak serotonina, dopamina i noradrenalina. Ma również wpływ na ciśnienie krwi, skurcze mięśni i pracę serca. Jej źródłem pokarmowym jest kasza gryczana, pieczywo żytnie, wieprzowina, wołowina, brukselka, ziemniaki.

Witamina B7 w największych ilościach znajduje się w wątrobie, grzybach, mące sojowej, wyciągu z drożdży, żółtku jaja, orzechach włoskich i ziemnych. Biotyna wpływa na właściwe funkcjonowanie włosów i skóry. Istotne jest również, że wraz z witaminą K, uczestniczy w syntezie protrombiny, czyli substancji odpowiedzialnej za krzepnięcie krwi. Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego oraz wpływa na prawidłowy metabolizm makroskładników.

Biologiczna funkcja pełniona w organizmie przez kwas foliowy polega na regulowaniu metabolizmu kwasów nukleinowych oraz aminokwasów. Tym samym jest konieczny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, układu krwiotwórczego, jak również do rozwoju wszystkich komórek tworzących ustrój. Kwas foliowy jest szczególnie ważny dla kobiet w ciąży i dla rozwijającego się płodu. W 1992 roku wykazano, że kobiety przyjmujące kwas foliowy w czasie ciąży rodziły dzieci o zmniejszonym prawdopodobieństwie wystąpienia wad rozwojowych mózgu i szpiku kostnego

Witamina B12 uczestniczy w przemianach metabolicznych tłuszczów i węglowodanów oraz w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Witamina ta jest niezbędna w syntezie aktywnych form kwasu foliowego. Niedobór witaminy B12 zwiększa możliwość uszkodzenia DNA.

Odpowiada za utrzymywanie i wzmacnianie prawidłowej przemiany materii oraz wytwarzanie energii w komórkach. Wpływa na zmniejszenie uczucia zmęczenia, znużenia i utrzymania sprawnej pracy i wysokiej aktywności mięśni. Wraz z witaminą B6 i kwasem foliowym bierze udział w procesie rozkładu homocysteiny. Kobalamina jest ważna dla układu nerwowego, utrzymania zdrowia psychicznego oraz sprawności umysłowej, ponieważ uczestniczy w tworzeniu neuroprzekaźników oraz otoczki mielinowej otaczającej komórki nerwowe. Wykazano, że niski poziom tej witaminy odpowiada za rozwój szeregu schorzeń wieku późnego takich jak demencja czy otępienie.

Jest niezbędna do prawidłowego przebiegu procesu powstawania krwinek czerwonych w szpiku kostnym. Razem z kwasem foliowym uczestniczy w regulacji tworzenia i dojrzewania czerwonych krwinek. Przy niedoborze witaminy B12 są one zbyt duże i nie dojrzewają prawidłowo, co może prowadzić do rozwinięcia niedokrwistości złośliwej, czyli anemii megaloblastycznej.

Bibliografia

A. Gryszczyńska, Witaminy z grupy B-naturalne źródła, rola w organizmie, skutki awitaminozy, Postępy Fitoterapii 4/2009

A. Brzozowska, W. Roszkowski, B. Pietruszka, J. Kałuża, Witamny i składniki mineralne jako suplementy diety, Żywnosć. Nauka. Technologia. Jakość, 2005, 4 (45) Supl., 5 – 16

A. Kośmider, K. Czaczyk, Witamina B12 – Budowa, biosynteza, funkcje i metody oznaczania, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 5 (72), 17 – 32

Gawęcki J. red.: Witaminy. Wydawnictwo AR w Poznaniu, 2002;