Obecnie w mediach, prasie, książkach możemy dowiedzieć się wiele o istotnym wpływie substancji antyoksydacyjnych na organizm człowieka. Jedną z nich jest witamina C (inaczej kwas askorbinowy), która naturalnie występuje w owocach i warzywach, ale także możemy ją spotkać w postaci suplementu diety.

Stała się jednym z najbardziej popularnych i szeroko stosowanych witamin. Jest to główny antyoksydant przyjmowany w diecie, który skutecznie neutralizuje wolne rodniki.

Konsekwencjami nagromadzenia zbyt dużej ilości reaktywnych form tlenu w organizmie są: stany zapalne, miażdżyca, zaburzenia immunologiczne, nowotwory, zawał mięśnia sercowego, zaburzenia neurologiczne (choroba Parkinsona, Alzheimera, schizofrenia, stwardnienie rozsiane), schorzenia przewodu pokarmowego (choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), choroba reumatyczna, a także szybki proces starzenia.

Zalecane dzienne spożycie witaminy C zostało ustalone w oparciu o taką dawkę, która zapobiega szkorbutowi, ponieważ jest to najbardziej znaczący skutek niedoboru tej witaminy.

Zapotrzebowanie na witaminę C jest największe wśród wszystkich witamin.

W przypadku osób dorosłych wynosi 1 mg/kg masy ciała, a u niemowląt i dzieci 2 mg/kg masy ciała. Zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta u kobiet w ciąży

i karmiących (1,5 mg/kg masy ciała) oraz w różnych stanach chorobowych,

u ludzi z nadciśnieniem tętniczym, palących papierosy, diabetyków, przy ciężkim, długotrwałym wysiłku fizycznym, podczas wymiotów, braku łaknienia, zaburzeń czynności jelit, a także u ludzi będących pod wpływem ciągłego stresu.

Najbogatszym naturalnym źródłem tej witaminy są niektóre owoce (dzika róża o zawartości 680–1200 mg witaminy C na 100 g owocu, rokitnik dostarczający 120–1100 mg/100 g, czarna porzeczka zawierająca średnio 200 mg/100g. Dla porównania – pomarańcza, podawana często jako bogate źródło witaminy C, zawiera około 50–55 mg na 100 g owocu) i rośliny liściaste (rabarbar 380 mg/100g, natka pietruszki 180 mg/100g, jarmuż- 120 mg/100g, szczypiorek 50–100 mg/100g, różne odmiany kapusty 50–95 mg/100g). Warto nadmienić, że w przypadku kapusty biodostępność witaminy C rośnie w wyniku procesu kiszenia.

Jest to witamina nietrwała. Gotowanie warzyw, owoców powoduje straty rzędu nawet 80%, przygotowywanie surówek około 20%, ubytki tej witaminy występują także w czasie długiego przechowywania, zwłaszcza w nieodpowiednich warunkach. W jednym z badań wykazano, że przechowywanie nektaru porzeczkowego 2 dni po otwarciu w temperaturze pokojowej spowodowało straty tej witaminy o ponad 60% i 30% w chłodniczej. W związku z tym stosowanie suplementów diety zawierających witaminę C, wydaje się być dobrym rozwiązaniem.

Witamina C jest konieczna do prawidłowego przebiegu wielu procesów biologicznych. Bierze dział w syntezie kolagenu (niedobór powoduje nieprawidłowości w funkcjonowaniu naczyń krwionośnych: zasinienia, wybroczyny, osłabienie chrząstki stawowej, skóry), hormonów steroidowych, adrenaliny, w odbudowie tkanek podczas gojenia się ran, reguluje ciśnienie tętnicze, pomaga w utrzymaniu zdrowych dziąseł, obniża stężenie glukozy we krwi w stanach hiperglikemii oraz obniża poziomu cukru we krwi na czczo u chorych na cukrzycę, utrzymuje prawidłowy metabolizm energetyczny, ochrania DNA, białka, lipidy przed uszkodzeniem oksydacyjnym, bierze udział w syntezie karnityny, która warunkuje prawidłowe działanie mięśni, wpływa także na właściwe wchłanianie w przewodzie pokarmowym żelaza (szczególnie niehemowego, czyli pochodzenia roślinnego) i wapnia.

Opisano wiele badań, w których analizowano wpływ witaminy C układ odpornościowy. Nie potwierdzono istotnego leczniczego działania tej witaminy w czasie przeziębień (udowodniono, że dodatkowa suplementacja kwasem askorbinowym wiązała się ze zmniejszeniem czasu trwania choroby 8% dla osób dorosłych i 14% u dzieci), natomiast wykazano, iż ma wpływ na ich profilaktykę.

Dowiedziono, że stężenie kwasu askorbinowego w fagocytach i limfocytach (komórkach układu odpornościowego) jest znacznie wyższe niż w osoczu, co oznacza, że pełni ona istotną funkcję we wspomnianych komórkach.

W jednym z badań dowiedziono, że podawanie witaminy C w ilości 500 mg dziennie przez miesiąc spowodowało znaczny wzrost namnażania się limofyctów T. Kolejne badanie pokazało, że jej podaż znacząco zmniejszała częstość występowania przeziębień (ok. 40%) u osób narażonych na zimno lub wysiłek fizyczny. Te dane przekonują, aby dodatkową suplementację witaminą C włączyć szczególnie w okresie jesienno-zimowym, a także w czasie przesilenia wiosennego, gdy nasz organizm jest najbardziej narażony na wystąpienie infekcji.

Bibliografia

K. Maćkowiak, L. Troliński, Współczesne poglądy na rolę witaminy C w fizjologii i patologii człowieka, Nowiny Lekarskie 2007, 76, 4, 349-356

Maria Konopacka ,Rola witaminy C w uszkodzeniach oksydacyjnych DNA, Postepy Hig Med Dosw. (online), 2004; 58: 343-348

A.L. Webb, E. Villamor , Update: effects of antioxidant and no-21. n-antioxidant vitamin supplementation on immune function, Nutr. Rev., 2007, 65, 181

K. Janda, M. Kasprzak, J. Wolska, Pom J Life Sci 2015, 61, 419-425 Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pom J Life Sci 2015, 61, 419-425

M.Zielińska-Pisklak, Ł. Szeleszczuk2, M. Kuras, Rola witaminy C i cynku we wspomaganiu układu odpornościowego, Farmakoterapia, VOL 23 NR 11-12’13 (271/272

K. Zawada, Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka, Herbalism nr 1(2)/2016

B. Kennes, Effect of vitamin C supplements on cell-me-29. diated immunity in old people, Gerontology, 1983, 29, 305

A. Mazurek, J. Jamroz, Stabilność witaminy C w sokach owocowych i nektarze

z czarnej porzeczki podczas przechowywania, Acta Agrophysica, 2010, 16, 1 [181]